Alkeny
Alkeny to organiczne związki chemiczne z grupy węglowodorów nienasyconych, charakteryzujące się obecnością jednego podwójnego wiązania między atomami węgla. Należą do grupy olefin, obejmującej również polieny oraz cykloalkeny. Alkeny są bardziej reaktywne niż alkany, a ich reaktywność maleje wraz ze wzrostem długości łańcucha węglowego. Można je uzyskać z ropy naftowej lub w laboratoriach w procesach eliminacji i dehydratacji. Wzór ogólny alkenów to CₙH₂ₙ.
Nazewnictwo
Nazwy alkenów tworzy się na podstawie nazw alkanów. Z nazwy alkanu usuwa się końcówkę -an i dodaje -en, podając lokant wskazujący miejsce podwójnego wiązania. Przykład: heksan staje się heksenem. Lokant można pominąć, gdy wynosi 1. W przypadku dienów i polienów używa się odpowiednich końcówek, takich jak -dien, -trien, itp.
- Przykład dienu: buta-1,3-dien
- Alternatywne nazewnictwo: 2-heksen
Izomeria
Alkeny z większą liczbą atomów węgla niż propen mogą występować w różnych formach izomerycznych. Eten i propen nie mają izomerów, natomiast buten ma cztery izomery.
Otrzymywanie
Alkeny można otrzymać poprzez różne metody, w tym:
- Dehydratacja alkoholi w obecności katalizatora kwasowego.
- Deaminacja amin (eliminacja Hofmanna).
- Dehydrohalogenacja halogenoalkanów w środowisku zasadowym.
- Reakcje dihalogenoalkanów z cynkiem.
- Na skalę przemysłową poprzez kraking wyższych alkanów.
Alkeny są obecne w ropie naftowej, ale większość z nich uzyskuje się z przeróbki frakcji ropy.
Charakterystyczne reakcje
Alkeny, choć trwałe, są bardziej reaktywne niż alkany. Ulegają reakcjom polimeryzacji oraz addycji, np. przyłączaniu chloru czy chlorowodoru.
Alkeny o większej ilości wiązań podwójnych
Alkeny z dwoma podwójnymi wiązaniami to dieny, a te z więcej niż dwoma to polieny. Dieny można klasyfikować jako:
- Alleny – dieny skumulowane z sąsiadującymi wiązaniami podwójnymi.
- Dieny sprzężone – z wiązaniami oddzielonymi pojedynczym wiązaniem.
- Dieny izolowane – z co najmniej dwoma wiązaniami pojedynczymi między podwójnymi.
