Ministerstwo Obrony Narodowej dostrzega potrzebę wprowadzenia zmian w przepisach dotyczących osób, których religia lub światopogląd uniemożliwiają odbycie służby wojskowej. Ta kwestia zyskała szczególną uwagę po sprawie mężczyzny, który został świadkiem Jehowy i nie mógł kontynuować służby z bronią w ręku. Pomimo tego wnioskował o możliwość przejścia do służby zastępczej, jednak jego prośba została odrzucona. Rzecznik Praw Obywatelskich, prof. Marcin Wiącek, interweniował w tej sprawie u ministra obrony narodowej, postulując wprowadzenie zmian legislacyjnych.
Prawo do służby zastępczej w świetle Konstytucji
Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, obywatele o przekonaniach religijnych lub moralnych, które nie zezwalają im na służbę wojskową, mają prawo do odbycia służby zastępczej. Ustawa o obronie ojczyzny definiuje taką formę jako alternatywę dla obowiązkowego wojska, lecz obecne przepisy nie umożliwiają jej wyboru dla osób, które zmieniły wyznanie po odbyciu przeszkolenia wojskowego.
Niesprawiedliwość wobec żołnierzy rezerwy
W praktyce, tacy jak wspomniany mężczyzna, którzy zmienili swoje przekonania po przeszkoleniu wojskowym, zostają pozbawieni możliwości skorzystania z przysługującego im prawa do służby zastępczej. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca uwagę, że może to skutkować nieproporcjonalną ingerencją w wolność sumienia oraz religii, a także stawia osoby w sytuacji zagrożenia odpowiedzialnością karną za unikanie obowiązkowych ćwiczeń wojskowych.
Inicjatywa legislacyjna na horyzoncie
Marcin Wiącek apeluje do ministra obrony narodowej o podjęcie inicjatywy ustawodawczej, która uczyni wolność sumienia i wyznania priorytetem dla żołnierzy pasywnej rezerwy. Podkreśla pilność sprawy z uwagi na ryzyko karnych konsekwencji dla osób, które nie chcą uczestniczyć w ćwiczeniach wojskowych.
Wiceszef resortu obrony, Paweł Bejda, również dostrzega konieczność modyfikacji przepisów w celu rozszerzenia kręgu osób mogących występować o prawo do służby zastępczej. Wskazał, że zmiany te obejmą również rezerwistów, których przekonania religijne oraz światopogląd nie zezwalają na odbywanie czynnej służby wojskowej, niezależnie od dotychczasowego pełnienia służby wojskowej. Zapewnił, że wkrótce zostaną przygotowane odpowiednie propozycje zmian prawnych w tej kwestii.
