Komisja Wenecka, jako organ doradczy Rady Europy, wyraziła stanowisko, że wygaszenie kadencji wszystkich obecnych sędziów polskiego Trybunału Konstytucyjnego naruszałoby przyjęte standardy i jako takie jest niedopuszczalne. Rząd powinien publikować orzeczenia Trybunału, a w przypadku wyroków wydanych w niewłaściwym składzie można dodać odpowiednią adnotację o ich braku mocy obowiązującej — przekazał Dariusz Mazur, wiceminister sprawiedliwości.
Za i przeciw wygaszeniu kadencji
Według Mazura, Komisja Wenecka sprzeciwiła się zapisom projektu ustawy, które odnosiły się do wygaszenia kadencji wszystkich sędziów Trybunału. „Tego typu rozwiązanie nie byłoby zgodne z zasadami nieusuwalności sędziów”, stwierdził wiceszef resortu, który brał udział w sesji plenarnej w Wenecji. Dodał, że idea taka jest zatem niemożliwa do zrealizowania.
W opinii Komisji, optymalnym rozwiązaniem byłoby przywrócenie niezależności Trybunału poprzez wygaśnięcie kadencji tych sędziów, którzy zostali wybrani w sposób nieprawidłowy. „Istnieją ku temu podstawy w postaci orzeczeń przeciwko Polsce” — wskazał Mazur.
Niezależność sędziów i kodeksowe standardy
Jak zauważył wiceminister, temat wygaszenia kadencji okazał się najbardziej kontrowersyjny w ocenie Komisji. Podkreślił też, że w aktualnej sytuacji nie ma warunków do przegłosowania ustawy o zmianie konstytucji.
Reszta uwag Komisji Weneckiej, zdaniem Mazura, ma charakter „bardziej kosmetyczny”. W szczególności Komisja zwróciła uwagę, że rząd przestał publikować wyroki Trybunału, w których zasiadali nieprawidłowo powołani sędziowie. „Komisja uważa, że takie wyroki powinny być publikowane, przy czym można dodać adnotację, że zostały wydane w niewłaściwym składzie bądź pozbawione mocy obowiązującej” — podkreślił wiceminister.
Ograniczenia w candidaturach do Trybunału
Mazur poinformował również, że Komisja poruszyła kwestię ograniczeń w zakresie wyborów do Trybunału Konstytucyjnego dotyczących osób pełniących wcześniej funkcje rządowe czy okołorządowe. „Nie było żadnych zastrzeżeń co do tego rozwiązania” — stwierdził. Jednakże odnośnie zakazu przynależności do partii politycznej, który miałby wykluczać kandydatów przez cztery lata, Komisja nie przyjęła jednoznacznego stanowiska.
Wniosek jest zatem jasny: w kwestii niezależności Trybunału sprawy nie są czarno-białe, a wyzwania, które przed nim stoją, wciąż wymagają wieloaspektowej analizy. Jak widać, prawa i obowiązki w systemie sądowniczym mają swoje echa nie tylko w polskim porządku prawnym, ale również na międzynarodowej arenie.
